ubbf_ii_0023.72r-25 med3901.75 r hab70.33 v-a19 hab66.13 v-b1 bnf16236.98-ab20 bnf10307.248 bnf7927.56-ba25 bnf7926.171 bnf7925.58 v bmv407.82 r-25 bbb172.104v-5 bbb167.80r bbb165.80r-9 bav1631.86 v Liber III HIDE LINKS TO MANUSCRIPTS
| 1 | Postquam res Asiae Priamique evertere gentem |
| 2 | immeritam visum Superis, ceciditque superbum |
| 3 | Ilium, et omnis humo fumat Neptunia Troia, |
| 4 | diversa exsilia et desertas quaerere terras |
| 5 | bmv407.82 v auguriis agimur divom, classemque sub ipsa |
| 6 | Antandro et Phrygiae molimur montibus Idae, |
| 7 | incerti, quo fata ferant, ubi sistere detur, |
| 8 | contrahimusque viros. Vix prima inceperat aestas, |
| 9 | et pater Anchises dare fatis vela iubebat; |
| 10 | ubbf_ii_0023.72v litora cum patriae lacrimans portusque relinquo |
| 11 | et campos, ubi Troia fuit: feror exsul in altum |
| 12 | cum sociis natoque Penatibus et magnis dis. |
| 13 | Terra procul vastis colitur Mavortia campis, |
| 14 | Thraces arant, acri quondam regnata Lycurgo, |
| 15 | hospitium antiquum Troiae sociique Penates, |
| 16 | dum Fortuna fuit. Feror huc, et litore curvo |
| 17 | moenia prima loco, fatis ingressus iniquis, |
| 18 | bnf7926.172 Aeneadasque meo nomen de nomine fingo. |
| 19 | Sacra Dionaeae matri divisque ferebam |
| 20 | auspicibus coeptorum operum, superoque nitentem |
| 21 | bbb172.105r caelicolum regi mactabam in litore taurum. |
| 22 | Forte fuit iuxta tumulus, quo cornea summo |
| 23 | bbb165.80v virgulta et densis hastilibus horrida myrtus. |
| 24 | bnf16236.99 bav1631.87r Accessi, viridemque ab humo convellere silvam |
| 25 | conatus, ramis tegerem ut frondentibus aras, |
| 26 | horrendum et dictu video mirabile monstrum. |
| 27 | Nam, quae prima solo ruptis radicibus arbos |
| 28 | vellitur, huic atro liquuntur sanguine guttae, |
| 29 | et terram tabo maculant. Mihi frigidus horror |
| 30 | med3901.75 v bnf7927.57 bbb167.80v membra quatit, gelidusque coit formidine sanguis. |
| 31 | Rursus et alterius lentum convellere vimen |
| 32 | insequor, et causas penitus temptare latentis: |
| 33 | ater et alterius sequitur de cortice sanguis. |
| 34 | bmv407.83 r Multa movens animo nymphas venerabar agrestis |
| 35 | bnf10307.249 bnf7925.59 r Gradivumque patrem, Geticis qui praesidet arvis, |
| 36 | rite secundarent visus omenque levarent. |
| 37 | Tertia sed postquam maiore hastilia nisu |
| 38 | adgredior, genibusque adversae obluctor harenae --- |
| 39 | eloquar, an sileam? --- gemitus lacrimabilis imo |
| 40 | auditur tumulo, et vox reddita fertur ad auris: |
| 41 | 'Quid miserum, Aenea, laceras? Iam parce sepulto; |
| 42 | hab66.14 r parce pias scelerare manus. Non me tibi Troia |
| 43 | ubbf_ii_0023.73r externum tulit, aut cruor hic de stipite manat. |
| 44 | Heu, fuge crudelis terras, fuge litus avarum: |
| 45 | nam Polydorus ego; hic confixum ferrea texit |
| 46 | bnf7926.173 bbb172.105v telorum seges et iaculis increvit acutis.' |
| 47 | bav1631.87 v Tum vero ancipiti mentem formidine pressus |
| 48 | obstipui, steteruntque comae et vox faucibus haesit. |
| 49 | Hunc Polydorum auri quondam cum pondere magno |
| 50 | infelix Priamus furtim mandarat alendum |
| 51 | Threicio regi, cum iam diffideret armis |
| 52 | Dardaniae, cingique urbem obsidione videret. |
| 53 | bbb165.81r Ille, ut opes fractae Teucrum, et Fortuna recessit, |
| 54 | res Agamemnonias victriciaque arma secutus, |
| 55 | fas omne abrumpit; Polydorum obtruncat, et auro |
| 56 | vi potitur. Quid non mortalia pectora cogis, |
| 57 | auri sacra fames? Postquam pavor ossa reliquit, |
| 58 | delectos populi ad proceres primumque parentem |
| 59 | med3901.76 r monstra deum refero, et quae sit sententia posco. |
| 60 | bbb167.81r Omnibus idem animus, scelerata excedere terra, |
| 61 | linqui pollutum hospitium, et dare classibus austros. |
| 62 | Ergo instauramus Polydoro funus, et ingens |
| 63 | hab70.34 r bmv407.83 v aggeritur tumulo tellus; stant Manibus arae, |
| 64 | caeruleis maestae vittis atraque cupresso, |
| 65 | et circum Iliades crinem de more solutae; |
| 66 | inferimus tepido spumantia cymbia lacte |
| 67 | sanguinis et sacri pateras, animamque sepulchro |
| 68 | condimus, et magna supremum voce ciemus. |
| 69 | bnf10307.250 Inde, ubi prima fides pelago, placataque venti |
| 70 | bbb172.106r bav1631.88r dant maria et lenis crepitans vocat Auster in altum, |
| 71 | deducunt socii navis et litora complent: |
| 72 | bnf16236.100 provehimur portu, terraeque urbesque recedunt. |
| 73 | Sacra mari colitur medio gratissima tellus |
| 74 | Nereidum matri et Neptuno Aegaeo, |
| 75 | ubbf_ii_0023.73v quam pius arquitenens oras et litora circum |
| 76 | errantem Mycono e celsa Gyaroque revinxit, |
| 77 | bnf7925.59 v immotamque coli dedit et contemnere ventos. |
| 78 | bnf7926.174 Huc feror; haec fessos tuto placidissima portu |
| 79 | accipit: egressi veneramur Apollinis urbem. |
| 80 | Rex Anius, rex idem hominum Phoebique sacerdos |
| 81 | vittis et sacra redimitus tempora lauro, |
| 82 | occurrit; veterem Anchisen adgnovit amicum. |
| 83 | bbb165.81v Iungimus hospitio dextras, et tecta subimus. |
| 84 | Templa dei saxo venerabar structa vetusto: |
| 85 | 'Da propriam, Thymbraee, domum; da moenia fessis |
| 86 | et genus et mansuram urbem; serva altera Troiae |
| 87 | Pergama, reliquias Danaum atque immitis Achilli. |
| 88 | med3901.76 v Quem sequimur? Quove ire iubes? Ubi ponere sedes? |
| 89 | Da, pater, augurium, atque animis inlabere nostris.' |
| 90 | Vix ea fatus eram: tremere omnia visa repente, |
| 91 | liminaque laurusque dei, totusque moveri |
| 92 | bmv407.84 r mons circum, et mugire adytis cortina reclusis. |
| 93 | bbb167.81v bav1631.88 v Submissi petimus terram, et vox fertur ad auris: |
| 94 | bbb172.106v 'Dardanidae duri, quae vos a stirpe parentum |
| 95 | prima tulit tellus, eadem vos ubere laeto |
| 96 | accipiet reduces. Antiquam exquirite matrem: |
| 97 | hic domus Aeneae cunctis dominabitur oris, |
| 98 | et nati natorum, et qui nascentur ab illis.' |
| 99 | Haec Phoebus; mixtoque ingens exorta tumultu |
| 100 | laetitia, et cuncti quae sint ea moenia quaerunt, |
| 101 | quo Phoebus vocet errantis iubeatque reverti? |
| 102 | Tum genitor, veterum volvens monumenta virorum, |
| 103 | bnf10307.251 'Audite, O proceres' ait 'et spes discite vestras: |
| 104 | Creta Iovis magni medio iacet insula ponto; |
| 105 | mons Idaeus ubi, et gentis cunabula nostrae. |
| 106 | bnf7926.175 Centum urbes habitant magnas, uberrima regna; |
| 107 | bnf16236.101 maximus unde pater, si rite audita recordor, |
| 108 | Teucrus Rhoeteas primum est advectus in oras, |
| 109 | ubbf_ii_0023.74r optavitque locum regno. Nondum Ilium et arces |
| 110 | Pergameae steterant; habitabant vallibus imis. |
| 111 | hinc mater cultrix Cybeli Corybantiaque aera |
| 112 | Idaeumque nemus; hinc fida silentia sacris, |
| 113 | bbb165.82r et iuncti currum dominae subiere leones. |
| 114 | Ergo agite, et, divom ducunt qua iussa, sequamur; |
| 115 | placemus ventos et Gnosia regna petamus. |
| 116 | bav1631.89r Nec longo distant cursu; modo Iuppiter adsit, |
| 117 | med3901.77 r tertia lux classem Cretaeis sistet in oris.' |
| 118 | bbb172.107r Sic fatus, meritos aris mactavit honores, |
| 119 | bnf7925.60 r taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo |
| 120 | nigram Hiemi pecudem, Zephyris felicibus albam. |
| 121 | bmv407.84 v Fama volat pulsum regnis cessisse paternis |
| 122 | Idomenea ducem, desertaque litora Cretae |
| 123 | hoste vacare domos, sedesque adstare relictas. |
| 124 | hab66.14 v Linquimus Ortygiae portus, pelagoque volamus, |
| 125 | bacchatamque iugis Naxon viridemque Donysam, |
| 126 | bbb167.82r Olearon, niveamque Paron, sparsasque per aequor |
| 127 | Cycladas, et crebris legimus freta consita terris. |
| 128 | Nauticus exoritur vario certamine clamor; |
| 129 | hortantur socii: ''Cretam proavosque petamus!'' |
| 130 | Prosequitur surgens a puppi ventus euntis |
| 131 | et tandem antiquis Curetum adlabimur oris. |
| 132 | Ergo avidus muros optatae molior urbis, |
| 133 | Pergameamque voco, et laetam cognomine gentem |
| 134 | hortor amare focos arcemque attollere tectis. |
| 135 | bnf7926.176 Iamque fere sicco subductae litore puppes; |
| 136 | conubiis arvisque novis operata iuventus; |
| 137 | bnf10307.252 iura domosque dabam: subito cum tabida membris, |
| 138 | bnf7927.58 corrupto caeli tractu, miserandaque venit |
| 139 | bav1631.89 v arboribusque satisque lues et letifer annus. |
| 140 | Linquebant dulcis animas, aut aegra trahebant |
| 141 | hab70.34 v corpora; tum sterilis exurere Sirius agros; |
| 142 | bbb172.107v arebant herbae, et victum seges aegra negabat. |
| 143 | ubbf_ii_0023.74v bbb165.82v Rursus ad oraclum Ortygiae Phoebumque remenso |
| 144 | hortatur pater ire mari, veniamque precari: |
| 145 | quam fessis finem rebus ferat; unde laborum |
| 146 | med3901.77 v temptare auxilium iubeat; quo vertere cursus. |
| 147 | Nox erat, et terris animalia somnus habebat: |
| 148 | effigies sacrae divom Phrygiique Penates, |
| 149 | bnf16236.102 quos mecum a Troia mediisque ex ignibus urbis |
| 150 | bmv407.85 r extuleram, visi ante oculos adstare iacentis |
| 151 | in somnis, multo manifesti lumine, qua se |
| 152 | plena per insertas fundebat luna fenestras; |
| 153 | tum sic adfari et curas his demere dictis: |
| 154 | 'Quod tibi delato Ortygiam dicturus Apollo est, |
| 155 | hic canit, et tua nos en ultro ad limina mittit. |
| 156 | Nos te, Dardania incensa, tuaque arma secuti, |
| 157 | nos tumidum sub te permensi classibus aequor, |
| 158 | idem venturos tollemus in astra nepotes, |
| 159 | bbb167.82v imperiumque urbi dabimus: tu moenia magnis |
| 160 | magna para, longumque fugae ne linque laborem. |
| 161 | bnf7925.60 v Mutandae sedes: non haec tibi litora suasit |
| 162 | bav1631.90r Delius, aut Cretae iussit considere Apollo. |
| 163 | Est locus, Hesperiam Grai cognomine dicunt, |
| 164 | terra antiqua, potens armis atque ubere glaebae; |
| 165 | bnf7926.177 Oenotri coluere viri; nunc fama minores |
| 166 | bbb172.108r Italiam dixisse ducis de nomine gentem: |
| 167 | hae nobis propriae sedes; hinc Dardanus ortus, |
| 168 | Iasiusque pater, genus a quo principe nostrum. |
| 169 | Surge age, et haec laetus longaevo dicta parenti |
| 170 | haud dubitanda refer: Corythum terrasque requirat |
| 171 | bnf10307.253 Ausonias; Dictaea negat tibi Iuppiter arva.' |
| 172 | Talibus attonitus visis et voce deorum --- |
| 173 | bbb165.83r nec sopor illud erat, sed coram adgnoscere voltus |
| 174 | velatasque comas praesentiaque ora videbar; |
| 175 | med3901.78 r tum gelidus toto manabat corpore sudor |
| 176 | corripio e stratis corpus, tendoque supinas |
| 177 | ubbf_ii_0023.75r ad caelum cum voce manus, et munera libo |
| 178 | intemerata focis. Perfecto laetus honore |
| 179 | bmv407.85 v Anchisen facio certum, remque ordine pando. |
| 180 | Adgnovit prolem ambiguam geminosque parentes, |
| 181 | seque novo veterum deceptum errore locorum. |
| 182 | Tum memorat: 'Nate, Iliacis exercite fatis, |
| 183 | sola mihi talis casus Cassandra canebat. |
| 184 | Nunc repeto haec generi portendere debita nostro, |
| 185 | bav1631.90 v et saepe Hesperiam, saepe Itala regna vocare. |
| 186 | Sed quis ad Hesperiae venturos litora Teucros |
| 187 | crederet, aut quem tum vates Cassandra moveret? |
| 188 | Cedamus Phoebo, et moniti meliora sequamur.' |
| 189 | Sic ait, et cuncti dicto paremus ovantes. |
| 190 | bbb172.108v Hanc quoque deserimus sedem, paucisque relictis |
| 191 | csg1394.16 vela damus, vastumque cava trabe currimus aequor. |
| 192 | bbb167.83r Postquam altum tenuere rates, nec iam amplius ullae |
| 193 | adparent terrae, caelum undique et undique pontus, |
| 194 | tum mihi caeruleus supra caput adstitit imber, |
| 195 | noctem hiememque ferens, et inhorruit unda tenebris. |
| 196 | bnf7926.178 Continuo venti volvunt mare, magnaque surgunt |
| 197 | aequora; dispersi iactamur gurgite vasto; |
| 198 | involvere diem nimbi, et nox umida caelum |
| 199 | abstulit; ingeminant abruptis nubibus ignes. |
| 200 | Excutimur cursu, et caecis erramus in undis. |
| 201 | Ipse diem noctemque negat discernere caelo, |
| 202 | nec meminisse viae media Palinurus in unda. |
| 203 | bnf16236.103 bnf7925.61 r bbb165.83v Tris adeo incertos caeca caligine soles |
| 204 | med3901.78 v erramus pelago, totidem sine sidere noctes. |
| 205 | bnf10307.254 Quarto terra die primum se attollere tandem |
| 206 | hab66.15 r visa, aperire procul montis, ac volvere fumum. |
| 207 | Vela cadunt, remis insurgimus; haud mora nautae |
| 208 | bmv407.86 r bav1631.91r adnixi torquent spumas et caerula verrunt. |
| 209 | Servatum ex undis Strophadum me litora primum |
| 210 | ubbf_ii_0023.75v csg1394.15 accipiunt; Strophades Graio stant nomine dictae, |
| 211 | insulae Ionio in magno, quas dira Celaeno |
| 212 | Harpyiaeque colunt aliae, Phineia postquam |
| 213 | clausa domus, mensasque metu liquere priores. |
| 214 | bbb172.109r Tristius haud illis monstrum, nec saevior ulla |
| 215 | pestis et ira deum Stygiis sese extulit undis. |
| 216 | Virginei volucrum voltus, foedissima ventris |
| 217 | proluvies, uncaeque manus, et pallida semper |
| 218 | ora fame. |
| 219 | hab70.35 r Huc ubi delati portus intravimus, ecce |
| 220 | laeta boum passim campis armenta videmus, |
| 221 | caprigenumque pecus nullo custode per herbas. |
| 222 | Inruimus ferro, et divos ipsumque vocamus |
| 223 | in partem praedamque Iovem; tum litore curvo |
| 224 | exstruimusque toros, dapibusque epulamur opimis. |
| 225 | bbb167.83v At subitae horrifico lapsu de montibus adsunt |
| 226 | Harpyiae, et magnis quatiunt clangoribus alas, |
| 227 | bnf7926.179 diripiuntque dapes, contactuque omnia foedant |
| 228 | immundo; tum vox taetrum dira inter odorem. |
| 229 | Rursum in secessu longo sub rupe cavata, |
| 230 | arboribus clausi circum atque horrentibus umbris, |
| 231 | bav1631.91 v instruimus mensas arisque reponimus ignem: |
| 232 | rursum ex diverso caeli caecisque latebris |
| 233 | med3901.79 r bbb165.84r turba sonans praedam pedibus circumvolat uncis, |
| 234 | polluit ore dapes. Sociis tunc, arma capessant, |
| 235 | edico, et dira bellum cum gente gerendum. |
| 236 | Haud secus ac iussi faciunt, tectosque per herbam |
| 237 | bmv407.86 v disponunt enses et scuta latentia condunt. |
| 238 | Ergo ubi delapsae sonitum per curva dedere |
| 239 | bnf10307.255 bbb172.109v litora, dat signum specula Misenus ab alta |
| 240 | aere cavo. Invadunt socii, et nova proelia temptant, |
| 241 | obscenas pelagi ferro foedare volucres: |
| 242 | sed neque vim plumis ullam nec volnera tergo |
| 243 | accipiunt, celerique fuga sub sidera lapsae |
| 244 | ubbf_ii_0023.76r semesam praedam et vestigia foeda relinquunt. |
| 245 | Una in praecelsa consedit rupe Celaeno, |
| 246 | bnf7927.59 infelix vates, rumpitque hanc pectore vocem: |
| 247 | bnf7925.61 v 'Bellum etiam pro caede boum stratisque iuvencis, |
| 248 | Laomedontiadae, bellumne inferre paratis, |
| 249 | et patrio Harpyias insontis pellere regno? |
| 250 | Accipite ergo animis atque haec mea figite dicta, |
| 251 | quae Phoebo pater omnipotens, mihi Phoebus Apollo |
| 252 | bnf16236.105 praedixit, vobis Furiarum ego maxuma pando. |
| 253 | Italiam cursu petitis, ventisque vocatis |
| 254 | bav1631.92r ibitis Italiam, portusque intrare licebit; |
| 255 | bnf7926.180 sed non ante datam cingetis moenibus urbem, |
| 256 | quam vos dira fames nostraeque iniuria caedis |
| 257 | ambesas subigat malis absumere mensas.' |
| 258 | bbb167.84r Dixit, et in silvam pennis ablata refugit. |
| 259 | At sociis subita gelidus formidine sanguis |
| 260 | deriguit; cecidere animi, nec iam amplius armis, |
| 261 | sed votis precibusque iubent exposcere pacem, |
| 262 | med3901.79 v sive deae, seu sint dirae obscenaeque volucres. |
| 263 | bbb172.110r bbb165.84v Et pater Anchises passis de litore palmis |
| 264 | numina magna vocat, meritosque indicit honores: |
| 265 | 'Di, prohibete minas; di, talem avertite casum, |
| 266 | bmv407.88 r et placidi servate pios!' Tum litore funem |
| 267 | deripere, excussosque iubet laxare rudentes. |
| 268 | Tendunt vela Noti; fugimus spumantibus undis, |
| 269 | qua cursum ventusque gubernatorque vocabat. |
| 270 | Iam medio adparet fluctu nemorosa Zacynthos |
| 271 | Dulichiumque Sameque et Neritos ardua saxis. |
| 272 | bnf10307.256 Effugimus scopulos Ithacae, Laertia regna, |
| 273 | et terram altricem saevi exsecramur Ulixi. |
| 274 | Mox et Leucatae nimbosa cacumina montis |
| 275 | et formidatus nautis aperitur Apollo. |
| 276 | ubbf_ii_0023.76v Hunc petimus fessi et parvae succedimus urbi; |
| 277 | bav1631.92 v ancora de prora iacitur, stant litore puppes. |
| 278 | Ergo insperata tandem tellure potiti, |
| 279 | lustramurque Iovi votisque incendimus aras, |
| 280 | Actiaque Iliacis celebramus litora ludis. |
| 281 | Exercent patrias oleo labente palaestras |
| 282 | nudati socii; iuvat evasisse tot urbes |
| 283 | Argolicas, mediosque fugam tenuisse per hostis. |
| 284 | bnf7926.181 Interea magnum sol circumvolvitur annum, |
| 285 | et glacialis hiemps aquilonibus asperat undas. |
| 286 | Aere cavo clipeum. magni gestamen Abantis, |
| 287 | bbb172.110v postibus adversis figo, et rem carmine signo: |
| 288 | hab66.15 v AENEAS HAEC DE DANAIS VICTORIBVS ARMA. |
| 289 | bnf7925.62 r Linquere tum portus iubeo et considere transtris: |
| 290 | certatim socii feriunt mare et aequora verrunt. |
| 291 | med3901.80 r bbb167.84v Protinus aerias Phaeacum abscondimus arces, |
| 292 | litoraque Epiri legimus portuque subimus |
| 293 | bbb165.85r Chaonio, et celsam Buthroti accedimus urbem. |
| 294 | Hic incredibilis rerum fama occupat auris, |
| 295 | Priamiden Helenum Graias regnare per urbes, |
| 296 | bmv407.88 v coniugio Aeacidae Pyrrhi sceptrisque potitum, |
| 297 | hab70.35 v et patrio Andromachen iterum cessisse marito. |
| 298 | Obstipui, miroque incensum pectus amore, |
| 299 | compellare virum et casus cognoscere tantos. |
| 300 | bnf16236.106 bav1631.93r Progredior portu, classis et litora linquens, |
| 301 | sollemnis cum forte dapes et tristia dona |
| 302 | ante urbem in luco falsi Simoentis ad undam |
| 303 | libabat cineri Andromache, Manisque vocabat |
| 304 | Hectoreum ad tumulum, viridi quem caespite inanem |
| 305 | bnf10307.257 et geminas, causam lacrimis, sacraverat aras. |
| 306 | Ut me conspexit venientem et Troia circum |
| 307 | arma amens vidit, magnis exterrita monstris |
| 308 | ubbf_ii_0023.77r deriguit visu in medio, calor ossa reliquit; |
| 309 | labitur, et longo vix tandem tempore fatur: |
| 310 | 'Verane te facies, verus mihi nuntius adfers, |
| 311 | bbb172.111r nate dea? Vivisne, aut, si lux alma recessit, |
| 312 | bnf7926.182 Hector ubi est?' Dixit, lacrimasque effudit et omnem |
| 313 | implevit clamore locum. Vix pauca furenti |
| 314 | subicio, et raris turbatus vocibus hisco: |
| 315 | 'vivo equidem, vitamque extrema per omnia duco; |
| 316 | ne dubita, nam vera vides. |
| 317 | Heu, quis te casus deiectam coniuge tanto |
| 318 | excipit, aut quae digna satis fortuna revisit |
| 319 | Hectoris Andromachen? Pyrrhin' conubia servas?'med3901.80 v |
| 320 | Deiecit voltum et demissa voce locuta est: |
| 321 | 'O felix una ante alias Priameia virgo, |
| 322 | hostilem ad tumulum Troiae sub moenibus altis |
| 323 | bmv407.89 r bbb165.85v bav1631.93 v iussa mori, quae sortitus non pertulit ullos, |
| 324 | bbb167.85r nec victoris eri tetigit captiva cubile! |
| 325 | nos, patria incensa, diversa per aequora vectae, |
| 326 | stirpis Achilleae fastus iuvenemque superbum, |
| 327 | servitio enixae, tulimus: qui deinde, secutus |
| 328 | Ledaeam Hermionen Lacedaemoniosque hymenaeos, |
| 329 | me famulo famulamque Heleno transmisit habendam. |
| 330 | Ast illum, ereptae magno inflammatus amore |
| 331 | bnf7925.62 v coniugis et scelerum Furiis agitatus, Orestes |
| 332 | excipit incautum patriasque obtruncat ad aras. |
| 333 | Morte Neoptolemi regnorum reddita cessit |
| 334 | pars Heleno, qui Chaonios cognomine campos |
| 335 | bbb172.111v Chaoniamque omnem Troiano a Chaone dixit, |
| 336 | Pergamaque Iliacamque iugis hanc addidit arcem. |
| 337 | Sed tibi qui cursum venti, quae fata dedere? |
| 338 | bnf10307.258 Aut quisnam ignarum nostris deus adpulit oris? |
| 339 | Quid puer Ascanius? superatne et vescitur aura, |
| 340 | quem tibi iam Troia --- |
| 341 | ubbf_ii_0023.77v Ecqua tamen puero est amissae cura parentis? |
| 342 | bnf7926.183 Ecquid in antiquam virtutem animosque virilis |
| 343 | et pater Aeneas et avunculus excitat Hector?' |
| 344 | Talia fundebat lacrimans longosque ciebat |
| 345 | incassum fletus, cum sese a moenibus heros |
| 346 | bav1631.94r Priamides multis Helenus comitantibus adfert, |
| 347 | adgnoscitque suos, laetusque ad limina ducit, |
| 348 | et multum lacrimas verba inter singula fundit. |
| 349 | med3901.81 r Procedo, et parvam Troiam simulataque magnis |
| 350 | Pergama, et arentem Xanthi cognomine rivum |
| 351 | adgnosco, Scaeaeque amplector limina portae. |
| 352 | Nec non et Teucri socia simul urbe fruuntur: |
| 353 | bbb165.86r illos porticibus rex accipiebat in amplis; |
| 354 | bnf16236.107 bnf7927.60 aulai medio libabant pocula Bacchi, |
| 355 | bmv407.89 v impositis auro dapibus, paterasque tenebant. |
| 356 | Iamque dies alterque dies processit, et aurae |
| 357 | bbb167.85v vela vocant tumidoque inflatur carbasus austro. |
| 358 | His vatem adgredior dictis ac talia quaeso: |
| 359 | 'Troiugena, interpres divom, qui numina Phoebi, |
| 360 | qui tripodas, Clarii laurus, qui sidera sentis, |
| 361 | et volucrum linguas et praepetis omina pennae, |
| 362 | fare age --- namque omnem cursum mihi prospera dixit |
| 363 | bbb172.112r religio, et cuncti suaserunt numine divi |
| 364 | Italiam petere et terras temptare repostas: |
| 365 | sola novum dictuque nefas Harpyia Celaeno |
| 366 | prodigium canit, et tristis denuntiat iras, |
| 367 | obscenamque famem --- quae prima pericula vito? |
| 368 | Quidve sequens tantos possim superare labores?'bav1631.94 v |
| 369 | Hic Helenus, caesis primum de more iuvencis, |
| 370 | hab66.16 r bnf7926.184 exorat pacem divom, vittasque resolvit |
| 371 | bnf10307.259 sacrati capitis, meque ad tua limina, Phoebe, |
| 372 | bnf7925.63 r ipse manu multo suspensum numine ducit, |
| 373 | atque haec deinde canit divino ex ore sacerdos: |
| 374 | ubbf_ii_0023.78r 'Nate dea, --- nam te maioribus ire per altum |
| 375 | hab70.36 r auspiciis manifesta fides: sic fata deum rex |
| 376 | sortitur, volvitque vices; is vertitur ordo --- |
| 377 | pauca tibi e multis, quo tutior hospita lustres |
| 378 | med3901.81 v aequora et Ausonio possis considere portu, |
| 379 | expediam dictis; prohibent nam cetera Parcae |
| 380 | scire Helenum farique vetat Saturnia Iuno. |
| 381 | Principio Italiam, quam tu iam rere propinquam |
| 382 | vicinosque, ignare, paras invadere portus, |
| 383 | bbb165.86v longa procul longis via dividit invia terris. |
| 384 | Ante et Trinacria lentandus remus in unda, |
| 385 | bmv407.90 r et salis Ausonii lustrandum navibus aequor, |
| 386 | infernique lacus, Aeaeaeque insula Circae, |
| 387 | bbb172.112v quam tuta possis urbem componere terra: |
| 388 | signa tibi dicam, tu condita mente teneto: |
| 389 | cum tibi sollicito secreti ad fluminis undam |
| 390 | bbb167.86r litoreis ingens inventa sub ilicibus sus |
| 391 | triginta capitum fetus enixa iacebit. |
| 392 | bav1631.95r alba, solo recubans, albi circum ubera nati, |
| 393 | is locus urbis erit, requies ea certa laborum. |
| 394 | Nec tu mensarum morsus horresce futuros: |
| 395 | fata viam invenient, aderitque vocatus Apollo. |
| 396 | 'Has autem terras, Italique hanc litoris oram, |
| 397 | proxuma quae nostri perfunditur aequoris aestu, |
| 398 | bnf7926.185 effuge; cuncta malis habitantur moenia Grais. |
| 399 | Hic et Narycii posuerunt moenia Locri, |
| 400 | bnf16236.108 et Sallentinos obsedit milite campos |
| 401 | Lyctius Idomeneus; hic illa ducis Meliboei |
| 402 | parva Philoctetae subnixa Petelia muro. |
| 403 | Quin, ubi transmissae steterint trans aequora classes, |
| 404 | bnf10307.260 et positis aris iam vota in litore solves, |
| 405 | purpureo velare comas adopertus amictu, |
| 406 | ne qua inter sanctos ignis in honore deorum |
| 407 | ubbf_ii_0023.78v med3901.82 r hostilis facies occurrat et omina turbet. |
| 408 | Hunc socii morem sacrorum, hunc ipse teneto: |
| 409 | hac casti maneant in religione nepotes. |
| 410 | 'Ast ubi digressum Siculae te admoverit orae |
| 411 | bbb172.113r ventus, et angusti rarescent claustra Pelori, |
| 412 | laeva tibi tellus et longo laeva petantur |
| 413 | bbb165.87r aequora circuitu: dextrum fuge litus et undas. |
| 414 | bnf7925.63 v Haec loca vi quondam et vasta convolsa ruina --- |
| 415 | bav1631.95 v tantum aevi longinqua valet mutare vetustas --- |
| 416 | bmv407.90 v dissiluisse ferunt, cum protinus utraque tellus |
| 417 | una foret; venit medio vi pontus et undis |
| 418 | Hesperium Siculo latus abscidit, arvaque et urbes |
| 419 | litore diductas angusto interluit aestu. |
| 420 | Dextrum Scylla latus, laevum implacata Charybdis |
| 421 | obsidet, atque imo barathri ter gurgite vastos |
| 422 | sorbet in abruptum fluctus, rursusque sub auras |
| 423 | bbb167.86v erigit alternos et sidera verberat unda. |
| 424 | At Scyllam caecis cohibet spelunca latebris, |
| 425 | ora exsertantem et navis in saxa trahentem. |
| 426 | Prima hominis facies et pulchro pectore virgo |
| 427 | pube tenus, postrema immani corpore pristis, |
| 428 | bnf7926.186 delphinum caudas utero commissa luporum. |
| 429 | Praestat Trinacrii metas lustrare Pachyni |
| 430 | cessantem, longos et circumflectere cursus, |
| 431 | quam semel informem vasto vidisse sub antro |
| 432 | Scyllam, et caeruleis canibus resonantia saxa. |
| 433 | 'Praeterea, si qua est Heleno prudentia, vati |
| 434 | si qua fides, animum si veris implet Apollo, |
| 435 | bbb172.113v unum illud tibi, nate dea, proque omnibus unum |
| 436 | med3901.82 v praedicam, et repetens iterumque iterumque monebo: |
| 437 | bnf10307.261 Iunonis magnae primum prece numen adora; |
| 438 | bav1631.96r Iunoni cane vota libens, dominamque potentem |
| 439 | supplicibus supera donis: sic denique victor |
| 440 | ubbf_ii_0023.79r Trinacria finis Italos mittere relicta. |
| 441 | 'Huc ubi delatus Cumaeam accesseris urbem, |
| 442 | divinosque lacus, et Averna sonantia silvis, |
| 443 | bbb165.87v insanam vatem aspicies, quae rupe sub ima |
| 444 | fata canit, foliisque notas et nomina mandat. |
| 445 | Quaecumque in foliis descripsit carmina virgo, |
| 446 | bnf16236.109 bmv407.91 r digerit in numerum, atque antro seclusa relinquit. |
| 447 | Illa manent immota locis, neque ab ordine cedunt; |
| 448 | verum eadem, verso tenuis cum cardine ventus |
| 449 | impulit et teneras turbavit ianua frondes, |
| 450 | numquam deinde cavo volitantia prendere saxo, |
| 451 | nec revocare situs aut iungere carmina curat: |
| 452 | hab70.36 v hab66.16 v inconsulti abeunt, sedemque odere Sibyllae. |
| 453 | Hic tibi ne qua morae fuerint dispendia tanti, --- |
| 454 | quamvis increpitent socii, et vi cursus in altum |
| 455 | vela vocet, possisque sinus implere secundos, --- |
| 456 | bnf7925.64 r bbb167.87r quin adeas vatem precibusque oracula poscas |
| 457 | csg1394.20 ipsa canat, vocemque volens atque ora resolvat. |
| 458 | bnf7926.187 Illa tibi Italiae populos venturaque bella, |
| 459 | bbb172.114r et quo quemque modo fugiasque ferasque laborem |
| 460 | expediet, cursusque dabit venerata secundos. |
| 461 | bav1631.96 v Haec sunt, quae nostra liceat te voce moneri. |
| 462 | bnf7927.61 Vade age, et ingentem factis fer ad aethera Troiam.' |
| 463 | Quae postquam vates sic ore effatus amico est, |
| 464 | dona dehinc auro gravia sectoque elephanto |
| 465 | med3901.83 r imperat ad navis ferri, stipatque carinis |
| 466 | ingens argentum, Dodonaeosque lebetas, |
| 467 | loricam consertam hamis auroque trilicem, |
| 468 | et conum insignis galeae cristasque comantis, |
| 469 | arma Neoptolemi; sunt et sua dona parenti. |
| 470 | bnf10307.262 Addit equos, additque duces; |
| 471 | remigium supplet; socios simul instruit armis. |
| 472 | Interea classem velis aptare iubebat |
| 473 | ubbf_ii_0023.79v bbb165.88r Anchises, fieret vento mora ne qua ferenti. |
| 474 | Quem Phoebi interpres multo compellat honore: |
| 475 | 'Coniugio, Anchise, Veneris dignate superbo, |
| 476 | csg1394.19 bmv407.91 v cura deum, bis Pergameis erepte ruinis, |
| 477 | ecce tibi Ausoniae tellus; hanc arripe velis. |
| 478 | Et tamen hanc pelago praeterlabare necesse est; |
| 479 | Ausoniae pars illa procul, quam pandit Apollo. |
| 480 | Vade' ait 'O felix nati pietate. Quid ultra |
| 481 | provehor, et fando surgentis demoror austros?' |
| 482 | Nec minus Andromache digressu maesta supremo |
| 483 | bbb172.114v fert picturatas auri subtemine vestes |
| 484 | bav1631.97r et Phrygiam Ascanio chlamydem (nec cedit honore), |
| 485 | textilibusque onerat donis, ac talia fatur: |
| 486 | 'Accipe et haec, manuum tibi quae monumenta mearum |
| 487 | sint, puer, et longum Andromachae testentur amorem, |
| 488 | bnf7926.188 coniugis Hectoreae. Cape dona extrema tuorum, |
| 489 | bbb167.87v O milli sola mei super Astyanactis imago: |
| 490 | sic oculos, sic ille manus, sic ora ferebat; |
| 491 | et nunc aequali tecum pubesceret aevo.' |
| 492 | Hos ego digrediens lacrimis adfabar obortis: |
| 493 | 'Vivite felices, quibus est fortuna peracta |
| 494 | med3901.83 v iam sua; nos alia ex aliis in fata vocamur. |
| 495 | csg1394.23 Vobis parta quies; nullum maris aequor arandum, |
| 496 | arva neque Ausoniae semper cedentia retro |
| 497 | quaerenda. Effigiem Xanthi Troiamque videtis |
| 498 | bnf7925.64 v quam vestrae fecere manus, melioribus, opto, |
| 499 | auspiciis, et quae fuerit minus obvia Graiis. |
| 500 | bnf16236.111 Si quando Thybrim vicinaque Thybridis arva |
| 501 | intraro, gentique meae data moenia cernam, |
| 502 | cognatas urbes olim populosque propinquos, |
| 503 | bbb165.88v Epiro, Hesperia, quibus idem Dardanus auctor |
| 504 | bnf10307.263 atque idem casus, unam faciemus utramque |
| 505 | Troiam animis; maneat nostros ea cura nepotes.' |
| 506 | ubbf_ii_0023.80r bmv407.92 r Provehimur pelago vicina Ceraunia iuxta, |
| 507 | bbb172.115r bav1631.97 v unde iter Italiam cursusque brevissimus undis. |
| 508 | Sol ruit interea et montes umbrantur opaci; |
| 509 | sternimur optatae gremio telluris ad undam, |
| 510 | sortiti remos, passimque in litore sicco |
| 511 | corpora curamus; fessos sopor inrigat artus.csg1394.24 |
| 512 | Necdum orbem medium Nox horis acta subibat: |
| 513 | haud segnis strato surgit Palinurus et omnis |
| 514 | explorat ventos, atque auribus aera captat; |
| 515 | sidera cuncta notat tacito labentia caelo, |
| 516 | Arcturum pluviasque Hyadas geminosque Triones, |
| 517 | armatumque auro circumspicit Oriona. |
| 518 | bnf7926.189 Postquam cuncta videt caelo constare sereno, |
| 519 | dat clarum e puppi signum; nos castra movemus, |
| 520 | temptamusque viam et velorum pandimus alas. |
| 521 | Iamque rubescebat stellis Aurora fugatis, |
| 522 | bbb167.88r cum procul obscuros collis humilemque videmus |
| 523 | med3901.84 r Italiam. ''Italiam'' primus conclamat Achates, |
| 524 | ''Italiam'' laeto socii clamore salutant. |
| 525 | Tum pater Anchises magnum cratera corona |
| 526 | induit, implevitque mero, divosque vocavit |
| 527 | stans celsa in puppi: |
| 528 | 'Di maris et terrae tempestatumque potentes, |
| 529 | ferte viam vento facilem et spirate secundi.' |
| 530 | hab70.37 r bav1631.98r Crebrescunt optatae aurae portusque patescit |
| 531 | iam propior, templumque adparet in arce Minervae. |
| 532 | bbb172.115v Vela legunt socii et proras ad litora torquent. |
| 533 | Portus ab Euroo fluctu curvatus in arcum, |
| 534 | hab66.17 r bbb165.89r obiectae salsa spumant aspargine cautes; |
| 535 | ipse latet; gemino demittunt bracchia muro |
| 536 | turriti scopuli, refugitque ab litore templum. |
| 537 | bmv407.92 v Quattuor hic, primum omen, equos in gramine vidi |
| 538 | bnf10307.264 tondentis campum late, candore nivali. |
| 539 | ubbf_ii_0023.80v Et pater Anchises: 'Bellum, O terra hospita, portas |
| 540 | bnf7925.65 r bello armantur equi, bellum haec armenta minantur. |
| 541 | Sed tamen idem olim curru succedere sueti |
| 542 | quadrupedes, et frena iugo concordia ferre; |
| 543 | spes et pacis' ait. Tum numina sancta precamur |
| 544 | Palladis armisonae, quae prima accepit ovantis, |
| 545 | et capita ante aras Phrygio velamur amictu; |
| 546 | praeceptisque Heleni, dederat quae maxima, rite |
| 547 | bnf7926.190 Iunoni Argivae iussos adolemus honores. |
| 548 | Haud mora, continuo perfectis ordine votis, |
| 549 | cornua velatarum obvertimus antemarum, |
| 550 | Graiugenumque domos suspectaque linquimus arva. |
| 551 | Hinc sinus Herculei (si vera est fama) Tarenti |
| 552 | med3901.84 v cernitur; attollit se diva Lacinia contra, |
| 553 | bnf16236.112 bav1631.98 v Caulonisque arces et navifragum Scylaceum. |
| 554 | Tum procul e fluctu Trinacria cernitur Aetna, |
| 555 | bbb167.88v et gemitum ingentem pelagi pulsataque saxa |
| 556 | bbb172.116r audimus longe fractasque ad litora voces, |
| 557 | exsultantque vada, atque aestu miscentur harenae. |
| 558 | Et pater Anchises: 'Nimirum haec illa Charybdis: |
| 559 | hos Helenus scopulos, haec saxa horrenda canebat. |
| 560 | Eripite, O socii, pariterque insurgite remis!' |
| 561 | Haud minus ac iussi faciunt, primusque rudentem |
| 562 | contorsit laevas proram Palinurus ad undas. |
| 563 | laevam cuncta cohors remis ventisque petivit. |
| 564 | bbb165.89v Tollimur in caelum curvato gurgite, et idem |
| 565 | subducta ad Manis imos desedimus unda. |
| 566 | Ter scopuli clamorem inter cava saxa dedere: |
| 567 | bmv407.93 r ter spumam elisam et rorantia vidimus astra. |
| 568 | Interea fessos ventus cum sole reliquit, |
| 569 | ignarique viae Cyclopum adlabimur oris. |
| 570 | bnf7927.62 Portus ab accessu ventorum immotus et ingens |
| 571 | ipse; sed horrificis iuxta tonat Aetna ruinis; |
| 572 | ubbf_ii_0023.81r bnf10307.265 interdumque atram prorumpit ad aethera nubem, |
| 573 | turbine fumantem piceo et candente favilla, |
| 574 | attollitque globos flammarum et sidera lambit; |
| 575 | bnf7926.191 interdum scopulos avolsaque viscera montis |
| 576 | bav1631.99r erigit eructans, liquefactaque saxa sub auras |
| 577 | cum gemitu glomerat, fundoque exaestuat imo. |
| 578 | Fama est Enceladi semustum fulmine corpus |
| 579 | urgueri mole hac, ingentemque insuper Aetnam |
| 580 | bbb172.116v impositam ruptis flammam exspirare caminis; |
| 581 | med3901.85 r et fessum quotiens mutet latus, intremere omnem |
| 582 | bnf7925.65 v murmure Trinacriam, et caelum subtexere fumo. |
| 583 | Noctem illam tecti silvis immania monstra |
| 584 | perferimus, nec quae sonitum det causa videmus. |
| 585 | Nam neque erant astrorum ignes, nec lucidus aethra |
| 586 | siderea polus, obscuro sed nubila caelo, |
| 587 | et lunam in nimbo nox intempesta tenebat. |
| 588 | bbb167.89r Postera iamque dies primo surgebat Eoo, |
| 589 | umentemque Aurora polo dimoverat umbram: |
| 590 | cum subito e silvis, macie confecta suprema, |
| 591 | ignoti nova forma viri miserandaque cultu |
| 592 | procedit, supplexque manus ad litora tendit. |
| 593 | Respicimus: dira inluvies inmissaque barba, |
| 594 | bbb165.90r consertum tegumen spinis; at cetera Graius, |
| 595 | [et quondam patriis ad Troiam missus in armis.] |
| 596 | Isque ubi Dardanios habitus et Troia vidit |
| 597 | bmv407.93 v arma procul, paulum aspectu conterritus haesit, |
| 598 | continuitque gradum; mox sese ad litora praeceps |
| 599 | bav1631.99 v cum fletu precibusque tulit: 'Per sidera testor, |
| 600 | per superos atque hoc caeli spirabile lumen, |
| 601 | tollite me, Teucri; quascumque abducite terras; |
| 602 | hoc sat erit. Scio me Danais e classibus unum, |
| 603 | bnf7926.192 et bello Iliacos fateor petiisse Penatis; |
| 604 | bbb172.117r pro quo, si sceleris tanta est iniuria nostri, |
| 605 | ubbf_ii_0023.81v spargite me in fluctus, vastoque inmergite ponto. |
| 606 | bnf10307.266 Si pereo, hominum manibus periisse iuvabit.' |
| 607 | bnf16236.113 Dixerat, et genua amplexus genibusque volutans |
| 608 | hab70.37 v haerebat. Qui sit, fari, quo sanguine cretus, |
| 609 | hortamur; quae deinde agitet fortuna, fateri. |
| 610 | med3901.85 v Ipse pater dextram Anchises, haud multa moratus, |
| 611 | dat iuveni, atque animum praesenti pignore firmat. |
| 612 | Ille haec, deposita tandem formidine, fatur: |
| 613 | 'Sum patria ex Ithaca, comes infelicis Ulixi, |
| 614 | nomine Achaemenides, Troiam genitore Adamasto |
| 615 | paupere --- mansissetque utinam fortuna! --- profectus. |
| 616 | hab66.17 v Hic me, dum trepidi crudelia limina linquunt, |
| 617 | inmemores socii vasto Cyclopis in antro |
| 618 | bbb167.89v deseruere. Domus sanie dapibusque cruentis, |
| 619 | intus opaca, ingens; ipse arduus, altaque pulsat |
| 620 | sidera --- Di, talem terris avertite pestem! --- |
| 621 | nec visu facilis nec dictu adfabilis ulli. |
| 622 | bav1631.100r Visceribus miserorum et sanguine vescitur atro. |
| 623 | Vidi egomet, duo de numero cum corpora nostro |
| 624 | bnf7925.66 r bbb165.90v prensa manu magna, medio resupinus in antro, |
| 625 | frangeret ad saxum, sanieque aspersa natarent |
| 626 | limina; vidi atro cum membra fluentia tabo |
| 627 | bmv407.94 r manderet, et tepidi tremerent sub dentibus artus. |
| 628 | bbb172.117v Haud impune quidem; nec talia passus Ulixes, |
| 629 | oblitusve sui est Ithacus discrimine tanto. |
| 630 | Nam simul expletus dapibus vinoque sepultus |
| 631 | bnf7926.193 cervicem inflexam posuit, iacuitque per antrum |
| 632 | immensus, saniem eructans et frusta cruento |
| 633 | per somnum commixta mero, nos magna precati |
| 634 | numina sortitique vices, una undique circum |
| 635 | fundimur, et telo lumen terebramus acuto, --- |
| 636 | ingens, quod torva solum sub fronte latebat, |
| 637 | Argolici clipei aut Phoebeae lampadis instar, --- |
| 638 | ubbf_ii_0023.82r et tandem laeti sociorum ulciscimur umbras. |
| 639 | med3901.86 r Sed fugite, O miseri, fugite, atque ab litore funem |
| 640 | bnf10307.267 rumpite. |
| 641 | Nam qualis quantusque cavo Polyphemus in antro |
| 642 | lanigeras claudit pecudes atque ubera pressat, |
| 643 | centum alii curva haec habitant ad litora volgo |
| 644 | infandi Cyclopes, et altis montibus errant. |
| 645 | bav1631.100 v Tertia iam lunae se cornua lumine complent, |
| 646 | cum vitam in silvis inter deserta ferarum |
| 647 | lustra domosque traho, vastosque ab rupe Cyclopas |
| 648 | bbb167.90r prospicio, sonitumque pedum vocemque tremesco. |
| 649 | Victum infelicem, bacas lapidosaque corna, |
| 650 | dant rami et volsis pascunt radicibus herbae. |
| 651 | Omnia conlustrans, hanc primum ad litora classem |
| 652 | bbb172.118r conspexi venientem. Huic me, quaecumque fuisset, |
| 653 | addixi: satis est gentem effugisse nefandam. |
| 654 | bbb165.91r Vos animam hanc potius quocumque absumite leto.' |
| 655 | Vix ea fatus erat, summo cum monte videmus |
| 656 | ipsum inter pecudes vasta se mole moventem |
| 657 | bmv407.94 v pastorem Polyphemum et litora nota petentem, |
| 658 | monstrum horrendum, informe, ingens, cui lumen ademptum. |
| 659 | Trunca manu pinus regit et vestigia firmat; |
| 660 | bnf7926.194 lanigerae comitantur oves --- ea sola voluptas |
| 661 | solamenque mali. |
| 662 | bnf16236.114 Postquam altos tetigit fluctus et ad aequora venit, |
| 663 | luminis effossi fluidum lavit inde cruorem, |
| 664 | dentibus infrendens gemitu, graditurque per aequor |
| 665 | iam medium, necdum fluctus latera ardua tinxit. |
| 666 | bnf7925.66 v Nos procul inde fugam trepidi celerare, recepto |
| 667 | supplice sic merito, tacitique incidere funem; |
| 668 | med3901.86 v bav1631.101r vertimus et proni certantibus aequora remis. |
| 669 | Sensit, et ad sonitum vocis vestigia torsit; |
| 670 | verum ubi nulla datur dextra adfectare potestas, |
| 671 | ubbf_ii_0023.82v nec potis Ionios fluctus aequare sequendo, |
| 672 | clamorem immensum tollit, quo pontus et omnes |
| 673 | contremuere undae, penitusque exterrita tellus |
| 674 | bnf10307.268 Italiae, curvisque immugiit Aetna cavernis. |
| 675 | At genus e silvis Cyclopum et montibus altis |
| 676 | bbb172.118v excitum ruit ad portus et litora complent. |
| 677 | Cernimus adstantis nequiquam lumine torvo |
| 678 | bbb167.90v Aetnaeos fratres, caelo capita alta ferentis,bnf7927.63 |
| 679 | concilium horrendum: quales cum vertice celso |
| 680 | aeriae quercus, aut coniferae cyparissi |
| 681 | constiterunt, silva alta Iovis, lucusve Dianae. |
| 682 | bnf7906.60 r Praecipites metus acer agit quocumque rudentis |
| 683 | excutere, et ventis intendere vela secundis. |
| 684 | bbb165.91v Contra iussa monent Heleni Scyllam atque Charybdin |
| 685 | inter, utramque viam leti discrimine parvo,hab70.38 r |
| 686 | ni teneant cursus; certum est dare lintea retro. |
| 687 | bmv407.95 r Ecce autem Boreas angusta ab sede Pelori |
| 688 | bnf7926.195 missus adest. Vivo praetervehor ostia saxo |
| 689 | Pantagiae Megarosque sinus Thapsumque iacentem. |
| 690 | Talia monstrabat relegens errata retrorsus |
| 691 | bav1631.101 v litora Achaemenides; comes infelicis Ulixi. |
| 692 | Sicanio praetenta sinu iacet insula contra |
| 693 | Plemyrium undosum; nomen dixere priores |
| 694 | Ortygiam. Alpheum fama est huc Elidis amnem |
| 695 | occultas egisse vias subter mare; qui nunc |
| 696 | ore, Arethusa, tuo Siculis confunditur undis. |
| 697 | Iussi numina magna loci veneramur; et indehab66.18 r |
| 698 | med3901.87 r exsupero praepingue solum stagnantis Helori. |
| 699 | Hinc altas cautes proiectaque saxa Pachyni |
| 700 | bbb172.119r radimus, et fatis numquam concessa moveri |
| 701 | adparet Camerina procul campique Geloi, |
| 702 | immanisque Gela fluvii cognomine dicta. |
| 703 | Arduus inde Acragas ostentat maxuma longeubbf_ii_0023.83r |
| 704 | moenia, magnanimum quondam generator equorum; |
| 705 | teque datis linquo ventis, palmosa Selinus, |
| 706 | et vada dura lego saxis Lilybeia caecis. |
| 707 | Hinc Drepani me portus et inlaetabilis orabnf10307.269bnf7925.67 r |
| 708 | bbb167.91r accipit. Hic, pelagi tot tempestatibus actis, |
| 709 | heu genitorem, omnis curae casusque levamen, |
| 710 | amitto Anchisen: hic me, pater optume, fessum |
| 711 | deseris, heu, tantis nequiquam erepte periclis! |
| 712 | Nec vates Helenus, cum multa horrenda moneret, |
| 713 | hos mihi praedixit luctus, non dira Celaeno.bbb165.92r |
| 714 | bav1631.102r Hic labor extremus, longarum haec meta viarum. |
| 715 | Hinc me digressum vestris deus adpulit oris.bnf16236.115bnf7926.196 |
| 716 | Sic pater Aeneas intentis omnibus unus |
| 717 | fata renarrabat divom, cursusque docebat.bmv407.95 v |
| 718 | Conticuit tandem, factoque hic fine quievit. |